اتصال کوتاه

.

.

بارش باران الآن حادثه‌ی فوق‌العاده‌ای می‌بود. «خولیو پیوری¹» از داخل وانتِ پیکاپش به آسمان نگاه می‌کند؛ این کشاورز از چند روز پیش منتظر ابرهاست. اما هیچ چیز دیده نمی‌شود. "در واقع باید فصل بارندگی همین حالا در اوج خودش باشد"، او با آهی این را می‌گوید و روی پدال گاز فشار می‌دهد. وانت روی کاه‌وبرگ‌های باقی‌مانده‌ی زمینش می‌تازد. می‌گوید: "می‌توانی همه چیز را هرقدر هم که سخت باشد کنترل کنی، اما بدون باران هیچ‌چیز پیش نمی‌رود."

این مرد ۳۶ ساله صاحب یک مزرعه‌ی ۳۰۰۰ هکتاری در «ژاتائی²» است. این شهر در غرب میانه‌ی کشور قرار دارد و یکی از سه مرکز بزرگ تجارت کشاورزی است.

او کنار یک تراکتور بزرگ و آبی‌رنگ توقف می‌کند که روی آن بازویی به طول ده متر نصب شده است. پیوری می‌گوید: "همین حالا این دستگاه شروع می‌کند به کاشت بذر سویا. هرچه باران زودتر برسد، زودتر می‌توانیم برداشت کنیم." بعد به بالاترین صفحه از سه صفحه‌نمایشی اشاره می‌کند که سمت راست صندلی راننده نصب شده‌اند. روی این صفحه یک نقشه‌ی جی‌پی‌اس از این مزرعه دیده می‌شود، با چند خط: سبز، زرد و قرمز. او توضیح می‌دهد: "این خط‌ها نشان می‌دهند دستگاه کجا را کاشته است." در نقاط سبز، دستگاه بذر کمتری در خاک ریخته و در نقاط قرمز بسیار بیشتر. پیوری می‌گوید: "این‌ها جاهایی هستند که سویا چندان خوب رشد نمی‌کند. بنابراین باید در آن نقاط بذر بیشتری پاشید تا محصول در همه‌جا یکسان به عمل بیاید و تراکم یکنواختی در سرتاسر مزرعه داشته باشیم."

این سامانه «زاروی‌یو³» نام دارد و پیوری به کمک آن می‌تواند با دقتی در حد سانتی‌متر کنترل کند که بذرها چگونه پخش شوند. نتیجه چشمگیر است. "با این کار، هر سال محصول را دو درصد افزایش می‌دهیم." زاروی‌یو محصول شرکت شیمیایی آلمانی BASF است. این شرکت وعده می‌دهد که با استفاده از این فناوری فصل تازه‌ای در کشاورزی گشوده است: کشاورزی دیجیتال⁴.

اما صحنه‌ی این تحول نه آلمان، بلکه برزیل است. پیوری یکی از نخستین کشاورزانی بود که روی این فناوری تازه سرمایه‌گذاری کرد. اکنون صدها کشاورز از او پیروی کرده‌اند. زاروی‌یو یکی از انبوه نوآوری‌های فنی است که برای برزیل رشدی بی‌سابقه به ارمغان آورده‌اند. یکی از افرادی که این تحول را پیش برده، «روبرتو رودریگز⁵» است؛ او خود یک زمین‌دار بزرگ و وزیر پیشین کشاورزی بوده است. "کشاورزان برزیل سریع‌اند. هرکس پول دربیاورد، فوراً آن را سرمایه‌گذاری می‌کند و رو به آینده نگاه می‌کند." این مرد ۸۳ ساله چیزی شبیه پیشکسوت بزرگ عرصه‌ی کشاورزی برزیل است.

رودریگز باور دارد که لحظه‌ی سرنوشت‌ساز برزیل هنوز فرانرسیده، اما در راه است. رئیس‌جمهور «لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا⁶» او را به‌عنوان نماینده‌ی کشاورزی در کنفرانس جهانی اقلیم در «بلم⁷» برگزیده است. لولا از این محفل جهانی استفاده می‌کند تا برزیل را به‌عنوان غول سبز جهان معرفی کند.

چشم‌انداز او چنین است: زمین‌های وسیع کشاورزی در جنوب جنگل‌های بارانی، جهان را با سوخت‌های زیستی (الکل حاصل از تخمیر ضایعات گیاهی) و به‌ویژه مواد غذایی تأمین کنند. برزیل به این ترتیب خدمت بزرگی به آینده‌ی بشریت خواهد کرد. رودریگز مطالعه‌ای را نقل می‌کند که طبق آن، عرضه‌ی مواد غذایی باید در ده سال آینده ۲۰ درصد افزایش یابد. به قول رودریگز: "جمعیت رو به افزایش انسان‌ها که کالری بیشتری مصرف می‌کنند."

.

کشاورزان ارشد، متخصصان زراعت در منطقه‌ی درسانو: سودمندی برای کشاورزان و محیط زیست

.

مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری سیاره می‌توانند این افزایش تقاضای مواد غذایی را تامین کنند. آفریقا ظرفیت عظیمی دارد، اما پیش از همه برزیل قرار دارد. رودریگز توضیح می‌دهد: اگر کشورش بخواهد آن ۲۰ درصدِ جهانی را تأمین کند، باید تولید مواد خوراکی در کشور دوباره دو برابر شود. او این کار را ممکن می‌داند و می‌گوید: "۶۶ درصد از قلمرو برزیل دست‌نخورده است، مزارع کشاورزی تنها ۹ درصد از کشور را تشکیل می‌دهند." برزیل، "سبد نانِ جهان!"، این شعار اوست.

این ادعا توسط فائو، سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد، تأیید می‌شود. در سند چشم‌انداز سالانه‌ی این سازمان، برزیل به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای در حال رشد فهرست شده است. تجارت کالاهای اصلی کشاورزی باید از ۶۰ به بیش از ۸۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۳۴ افزایش یابد. همزمان، اهمیت آسیا به‌عنوان تولیدکننده‌ی مواد غذایی کاهش خواهد یافت. این سازمان باور دارد که سوء‌تغذیه در ده سال آینده می‌تواند در سطح جهانی از میان برداشته شود و انتشار گازهای گلخانه‌ای حدود هفت درصد کاهش پیدا کند.

کارشناسان می‌نویسند که این هدف بدون "کشاورزی دقیق⁸" قابل دستیابی نیست. در مزرعه‌ای که حدود یک ساعت و نیم رانندگی از کلان‌شهر سائوپائولو به سمت شمال‌غرب فاصله دارد، این تحول جدید در جهان کشاورزی دیده می‌شود. «گیله‌رمی درسّانو⁹»، کارشناس کشاورزی در خدمت شرکت BASF، اهرم‌های «پانل کنترل از راه دور»ش را به جلو می‌راند و همزمان یک پهپاد با صدای فش‌فش به هوا بلند می‌شود. این مرد ۳۸ساله‌ی برزیلی توضیح می‌دهد: "ما الان این مزرعه را برای پیدا کردن علف‌های هرز جست‌وجو می‌کنیم." این وسیله‌ی پرنده‌ی خودکار شروع به کار می‌کند. درسّانو دستگاه را با مختصات ناوبری جی‌پی‌اس تغذیه کرده است و پرنده خوب می‌داند کجا را باید مورد بررسی قرار دهد.

روی لپ‌تاپ او، مرزهای مزرعه دیده می‌شوند و هرچه پهپاد بیشتر به صورت ضربدری بر فراز زمین پرواز می‌کند، لکه‌های سبز بیشتری روی صفحه‌ی نمایش لپ‌تاپ ظاهر می‌شوند: علف‌های هرز. درسّانو می‌گوید: "این‌ها گیاهانی از نوع علف‌های خودرو و خردل وحشی‌اند." چون این زمین آزمایشی است، پهپاد خیلی سریع کارش را تمام می‌کند. "اما در زمین‌های کشاورزی وسیع اینجا در برزیل، نقشه‌برداری از موقعیت علف‌های هرز در یک مزرعه بیش از یک ساعت طول می‌کشد"، درسّانو می‌گوید. بااین‌حال، این کار برای کشاورز ارزش دارد، چون حالا می‌تواند به شکل هدفمند با این گیاهان نامطلوب و مزاحم مقابله کند.

پهپاد دیگری با یک مخزن آماده است. این یکی داده‌هایش را از لپ‌تاپ درسّانو می‌گیرد. او می‌گوید: "این پهپاد حالا می‌تواند سراغ علف‌های هرز برود و آن‌ها را حذف کند." واژه‌ی «سم» از زبان رایج شرکت او حذف شده است؛ آن‌ها ترجیح می‌دهند از واژه‌ی «ماده‌ی دفاعی» استفاده کنند. این کلمه بی‌خطرتر به نظر می‌رسد. گذشته از بازی با کلمات، این تجهیز یک مزیت دارد: به‌صورت هدفمند پاشش و دوزدهی می‌کند و نسبت به حالتی که کشاورز با یک بازوی اسپری بزرگ روی کل زمین حرکت می‌کند، به‌مراتب کمتر «مواد دفاعی» مصرف می‌کند. "ما داریم از صرفه‌جویی در حد ۶۰ تا ۷۰ درصد حرف می‌زنیم"، این را کارشناس کشاورزی می‌گوید. "این هم برای کشاورز خوب است و هم برای محیط‌زیست."

درسّانو در دانشگاه مشهور سائوپائولو رشته‌ی کشاورزی (اگرو‌نومی) خوانده است. او می‌گوید افرادی مثل خودش از فرصت‌های شغلی فوق‌العاده‌ای برخوردارند. آن‌ها در برزیل، برخلاف آلمان که برنامه‌های فکاهی تلویزیونی پربیننده مخصوص خواستگاری‌های عجیب و مضحک برای کشاورزان وجود دارد، از احترام بالایی بهره‌مندند؛ وقتی درسّانو این را می‌شنود، لبخندی می‌زند. (در آلمان گاهی دیده می‌شد که مهم‌ترین شرط در تقاضای ازدواج مرد روستایی این است که عروس خانم یک تراکتور داشته باشد و بتواند با آن رانندگی کند!)

.

کارگر مزرعه کشاورزی پیشرفته در نزدیکی سائوپائولو مشغول کار است. واژه «سم» خط خورده و او «ماده‌ی دفاعی» را همانجا می ریزد که لازم است

.

میانگین سن کشاورزان برزیلی کمی بالاتر از ۴۰ سال است؛ در آلمان: بالاتر از ۵۰. نسل جدید بر فناوری‌های پیشرفته تکیه می‌کند. این موضوع را یک تحقیق گسترده‌ی موسسه‌ی «مک‌کنزی¹⁰» در میان ۴۴۰۰ کشاورز در سراسر جهان نیز تأیید کرده است. بیش از ۵۰ درصد کشاورزان برزیلی در سال ۲۰۲۴ اعلام کردند که کشاورزی دیجیتال را پذیرفته‌اند، در حالی که در اروپا این رقم فقط ۲۵ درصد است.

علاقه‌ی کشاورزان برزیلی به فناوری از دید یک شرکت آلمانی دیگر هم پنهان نمانده است: شرکت «بوش¹¹». کمتر از نیم ساعت از شرکت BASF دورتر، بوش برای بازار آمریکای لاتین تولید می‌کند. این شرکت قدیمی اشتوتگارتی تازه در سال ۲۰۱۷ تصمیم گرفت وارد کسب‌وکار کشاورزی دیجیتال شود. «گاستون دیاز پرز¹²»، مدیر بوش در آمریکای لاتین، می‌گوید: "در عمل این به آن معنی است که بوش در برزیل فعالیت‌های جهانی شرکت در بخش کشاورزی را بر عهده گرفته است." محور کار این است که کاشت، کوددهی و سم‌پاشی را خودکار کنند.

شرکت او همراه با BASF سیستمی به نام One-Spray را توسعه داده است؛ سامانه‌ای که با آن کود و علف‌کش با دقت روی زمین پاشیده می‌شود. این دستگاه در بازار تجهیزات کشاورزی برزیل و در آمریکا عرضه می‌شود. ارزان نیست، اما قرار است هزینه‌اش طی دو سال برگردد. پرز می‌گوید: "این فناوری باعث می‌شود بتوان ۶۲ درصد از مواد مصرفی را کاهش داد."

برزیل با بیش از ۲۱۰ میلیون نفر جمعیت، هنوز مدت زیادی نیست که در تولید مواد غذایی جهان نقش رهبری پیدا کرده است. در دهه‌ی هفتاد میلادی، امنیت غذایی ۶۰ درصد از جمعیت آن زمان ۱۰۰ میلیونی برزیل تضمین‌شده نبود. «گوستاوو اسپادوتی¹³» می‌گوید: "برزیل آن زمان مواد غذایی وارد می‌کرد، به‌جای آن‌که صادر کند." این مهندس کشاورزی مدیر یکی از ۴۳ مؤسسه‌ی تحقیقاتی است که زیر نام «امبراپا¹⁴» فعالیت می‌کنند.

مؤسسه‌ی او کمک می‌کند تا زمین مناسب برای کشاورزی پیدا شود. اسپادوتی می‌گوید بخش‌های بزرگی از برزیل خاک چندان مرغوبی ندارند. بسیاری از خاک‌ها بسیار قدیمی‌اند و مواد مغذی کافی ندارند. او درباره‌ی آمازون صحبت نمی‌کند، بلکه از منطقه‌ای جنوبی‌تر حرف می‌زند: «سرادو¹⁵»، یک منطقه‌ی ساوانایی.

در این‌جا فصل بارندگی در تابستان و دوره‌ی خشکی در زمستان از پی هم می‌آیند. پژوهشگران امبراپا توانسته‌اند گیاهانی مانند سویا ـ که در اصل از آسیا آمده ـ یا ذرت ـ که از مناطق مرتفع آند می‌آید ـ را با خاک‌های بومی سازگار کنند. اسپادوتی توضیح می‌دهد که استفاده‌ی درست از کود و انتخاب هوشمندانه‌ی الگوی تناوب کشت، امکان افزایش بهره‌وری را تا حدی فراهم کرده که بتوان حتی صادرات انجام داد.

در شمال جهانی، در کشورهای پیشرفته‌ی غربی، این تصور وجود دارد که مواد غذایی تولیدشده در برزیل باعث نابودی آمازون می‌شود. او می‌گوید: البته که جنگل‌سوزی وجود دارد. اما روی ۸۵ درصد از مساحت عرصه‌های جنگلی بارانی هنوز همان گیاهانی رشد می‌کنند که به‌طور طبیعی در آن‌جا بوده‌اند. حفاظت از جنگل‌های بارانی در حال پیشرفت است و میزان جنگل‌تراشی سالانه رو به کاهش است. هرکس بخواهد در جنگل بارانی کشاورزی کند ـ که برای ۳۰ میلیون نفری که درون آن زندگی می‌کنند اهمیت حیاتی دارد ـ باید ۸۰ درصد از زمین‌هایش را دست‌نخورده بگذارد. این در قانون نوشته شده است.

اما فعالان محیط‌ زیست چنین خوش‌بین نیستند. «مارتین کایزر¹⁶» از سازمان «صلح سبز¹⁷» هشدار می‌دهد: "فشار بر جنگل‌های بارانی در سال‌های آینده افزایش خواهد یافت" و کشاورزی را عامل تعیین‌کننده در این فرآیند می‌نامد. به‌علاوه، کشاورزی به مقدار زیادی کود نیاز دارد. این فعال محیط‌ زیست همچنین انتقاد می‌کند که مقدار عظیمی از سویا و ذرت تولیدی برزیل برای خوراک گاو و مرغ استفاده می‌شود، که برای آب‌وهوا مضر است، زیرا این جانوران مقدار بسیار زیادی گاز به شدت گلخانه‌ای متان تولید می‌کنند.

.

برداشت پررونق: مازاد صادرات برزیل در محصولات کشاورزی، به هزار تن

.

در امبراپا نگاه‌ها به سوی حاصلخیزکردن زمین‌های کم‌بازده است. اسپادوتی روی منطقه‌ای تمرکز کرده که عمدتاً بر اثر دامداری از بین رفته است. او می‌گوید: "ما داریم از ۴۰ میلیون هکتار صحبت می‌کنیم" ـ منطقه‌ای بزرگ‌تر از مساحت آلمان. او انتظار دارد برزیل طی سال‌های آینده این زمین‌ها را با استفاده از فناوری پیشرفته دوباره قابل کشت کند. اسپادوتی معتقد است گروه جدیدی از کشاورزان به این مناطق کوچ خواهند کرد. همان‌طور که ۳۰ یا ۴۰ سال پیش این اتفاق افتاد.

آن زمان کشاورزان از جنوب برزیل به سمت شمال می‌رفتند، درست مانند والدین جولیو پریوری. پریوری می‌گوید: "پدرم اصالتاً ایتالیایی است و مادرم ریشه‌ی آلمانی دارد." آن دو به جاتائی رفتند و آن زمین را خریدند. پریوری می‌گوید: "حالا دیگر حتی یک تکه زمین هم نمی‌توانی اینجا پیدا کنی، خیلی گران شده." او که خیلی زود شروع به ارتقای فنی کشاورزی کرد، اشاره می‌کند: "پدرم همیشه نسبت به این کار بدبین بود."

اما حالا او را قانع کرده، اعداد و نتایج، خود، گویای همه‌چیز است. پریوری سالی یک بار در مزرعه‌اش جشن بزرگی برای کشاورزان اطراف برگزار می‌کند. برای این جشن چندتا از ۲۰۰ گاوش را می‌کشد. بعد موسیقی «سرتانه‌خا¹⁸»، نوعی کانتریِ برزیلی، پخش می‌شود.

زندگی روستایی از این بیشتر نمی‌شود. پریوری در یک ویلا در شهر زندگی می‌کند، مثل همه‌ی همکاران کشاورزش.

.

.

پانویس‌ها:

1- Julio Priori

2- Jataí

3- Xarvio

4- Digital Farming

5- Roberto Rodrigues

6- Luiz Inácio Lula da Silva

7- Belém

8- Precision agriculture
کشاورزی دقیق: یک رویکرد کشاورزی روزآمد است که از فناوری پیشرفته و تجزیه و تحلیل داده‌ها برای بهینه‌سازی بهره‌وری، کارایی و پایداری کشاورزی استفاده می‌کند. این رویکرد بر استفاده از ورودی‌های مناسب (مانند آب، کود، آفت‌کش) در زمان و مکان مناسب برای کاهش ضایعات و به حداکثر رساندن عملکرد تمرکز دارد.

اجزای کلیدی:

الف. نقشه‌برداری GPS و GIS

سیستم‌های موقعیت‌یابی جهانی (GPS) و سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS) به کشاورزان کمک می‌کنند تا نقشه‌های دقیقی از مزارع ایجاد کنند و عملکرد محصول و تنوع خاک را ردیابی کنند.

ب. سنجش از دور (پهپادها و ماهواره‌ها)

پهپادها و ماهواره‌ها با استفاده از تصاویر و حسگرهای با وضوح بالا، سلامت محصول، تنش آبی، حضور آفات و الگوهای رشد را رصد می‌کنند.

پ. حسگرهای خاک و محصول

سنسورهای داخل مزرعه رطوبت، سطح مواد مغذی، pH و دما را اندازه‌گیری می‌کنند و امکان تصمیم‌گیری در مورد آبیاری و کوددهی را در زمان واقعی فراهم می‌کنند.

ت. فناوری نرخ متغیر (VRT)

استفاده دقیق از ورودی‌هایی مانند بذر، آب و کود را بر اساس شرایط خاص مزرعه، بهبود کارایی و کاهش اثرات زیست‌محیطی فراهم می‌کند.

ث. ماشین‌آلات خودکار

تراکتورها، ماشین‌های برداشت و کاشت مجهز به هوش مصنوعی و GPS به صورت خودکار یا نیمه خودکار عمل می‌کنند و دقت را افزایش داده و نیاز به نیروی کار را کاهش می‌دهند.

ج. تجزیه و تحلیل داده‌ها و سیستم‌های پشتیبانی تصمیم‌گیری

ابزارهای نرم‌افزاری داده‌های جمع‌آوری‌شده را تجزیه و تحلیل می‌کنند تا بینش‌های عملی، مانند پیش‌بینی شیوع بیماری یا شناسایی مناطق کم‌عملکرد، ارائه دهند.

چ. برنامه‌های تلفن همراه و تبلت‌ها

به کشاورزان اجازه می‌دهند تا عملیات را از راه دور نظارت و کنترل کنند، هشدار دریافت کنند و به پیش‌بینی‌های آب و هوا یا روند بازار دسترسی داشته باشند.

برتری‌ها:

- افزایش عملکرد و سودآوری

- کاهش هزینه‌های ورودی و استفاده از منابع

- کاهش اثرات زیست‌محیطی

- افزایش کیفیت محصول

- بهبود تصمیم‌گیری با بینش‌های مبتنی بر داده

کشاورزی دقیق سنگ بنای کشاورزی هوشمند با رویکرد پایداری آب و هوایی است که فناوری را با اهداف زیست‌محیطی و اقتصادی همسو می‌کند.

9- Guilherme Dressano

10- McKinsey

11- Bosch

12- Gastón Diaz Perez

13- Gustavo Spadotti

14- Embrapa

15- Cerrado

16- Martin Kaiser

17- Greenpeace

18- Sertaneja

.

.

منبع:
مجله آلمانی اشپیگل، شماره 14 نوامبر 2025، Der Spiegel | Nov. 14, 2025

.

.

مطالب مرتبط:

رونق روزافزون کشاورزی دقیق به یاری پهپادها

.

.

.