اتصال کوتاه

.

.

7 آبان ماه 1302 برابر با 29 اکتبر 1923 روزی است اولین ایستگاه فرستنده ی خصوصیِ «ساعتی با رادیو برلین»، که بعدها به «ساعتی با بی سیم» تغییر نام داد، برنامه ی سخن پراکنی خود را روی آنتن بُرد. به این وسیله در آلمان هم رسانه ی نوینِ رادیو در دسترس طیف بزرگی از مردم قرار گرفت - در جریان جنگ اول جهانی (1918-1914م.، 1297-1293خ.)، دریافت برنامه های رادیویی توسط عموم مردم ممنوع بود.

در روزگاری که یک دلار آمریکا 4/2 میلیارد مارک آلمان ارزش داشت، در روزگاری که کشور آلمان لشگری از ده ها میلیون بیکار داشت، نوزادی به نام شرکت «سخن پراکنی آلمان^[1]» در ساختمان «فوکس هاوس^[2]» در نمره ی 4 خیابان پتسدامر^[3] چشم به دنیا گشود.

همزمان، این سال 1923 یکی از بحرانی ترین زمان ها برای دولت «جمهوری وایمار^[4]» بود: انقلاب ها، تجزیه طلبی ها، و بار سنگین پرداخت غرامت جنگی به متفقین، این جمهوری جوان را به لرزه درآورده بودند. با وجود این ها، در پاییز همین سال بود که شرکت «ساعتی با رادیو برلین-سهامی خاص^[5]» تاسیس شد، شرکتی که دیرتر به «ساعتی با بی سیم^[6]» تغییر نام یافت. محل تولد این شرکت سخن پراکنی آلمانی در یک ساختمان کهنه ی تجاری اما با نمایی جوان پسندانه واقع بود. این ساختمان به شرکت تولیدکننده ی صفحه های گرامافون به نام «فوکس^[7]» تعلق داشت و سهامی نیز از این شرکت تازه تاسیس دریافت کرد.

.

.

لحظه ی تولد رادیو

«آلفرد براون^[8]»، که در روزهای نوجوانی صنعت رادیو و سخن پراکنی، گزارشگر و مدیر ارشد ایستگاه های رادیویی بود، خاطره ای را از سال 1949، چند سال پس از پایان جنگ دوم جهانی و شکست سنگین آلمان در آن، چنین تعریف می کند: "همه چیز می بایست خیلی سریع انجام شود. بیش از هر چیز عجله روی ساختن یک فرستنده ی رادیو بود. سفارش این کار از «اداره ی فنی تلگرافی» آمده بود. در فاصله ی فقط ده روز روی سقف ساختمان فوکس یک فرستنده ی 250 واتی مستقر شد. آنتن سیمی آن بر روی سقف های خیابان پتسدامر کشیده شده بود. در اتاق فرستنده تمرکز روی پخش برنامه های زنده بود. هنوز هیچ وسیله ای برای برداشتِ الکتریکیِ سیگنال های ثبت شده بر روی صفحه های گرمافون وجود نداشت. ناگزیر، میکروفنی را در برابر بوق گرامافون قرار می دادند."

در شماره ی 30 اکتبر 1923 «روزنامه ی ظهر برلین^[9]» در گزارشی در مورد تولد رادیو چنین می خوانیم: "ساعت سه دقیقه مانده به هشت است. همه در اتاق فرستنده جمع شده اند. همه بی صبرانه به حرکتِ کُند عقربه های ساعت چشم دوخته اند. ساعت هشت! همه سکوت می کنند. یک نفر حالا در میکروفون چنین می گوید: ‘توجه! توجه! اینجا ایستگاه فرستنده ی برلین – فوکس هاوس – طول موج 400 . به اطلاع می رساند که ایستگاه رادیویی فوکس هاوس برلین کار خود را با انتشار بیسیمِ سخن پراکنی آغاز  کرد.‘

به این ترتیب، سخن پراکنی رادیویی در «اِتِر^[10]» آغاز شد، یک کنسرت رادیویی «زنده» به مدت یک ساعت.

.

حق انشعاب هر رادیو 350 میلیارد مارک

در گذشته استفاده از گیرنده ی رادیو مشروط به اخذ مجوز بود، البته این امر کسی را اذیت نمی کرد. در این روز تاریخی البته اندک شنوندگانی وجود داشتند، اما به ندرت کسی از این بابت پولی پرداخت می کرد. همچنین، عجیب نیست که «عوارض دولتی رادیو»، پس از کاهش شدید ارزش پول ملی آلمانِ جنگزده، برای هر دستگاه رادیو سالانه 350 میلیارد مارک تعیین شده بود. چیزی که در 29 اکتبر 1923 در فوکس هاوس برلین آغاز شد، پس از دیرکردی که در شروع خود داشت، شدت و حدّت گرفت.

در ابتدای دسامبر 1923 تنها 467 شنونده ثبت شده بودند، در آوریل 1924 تعداد آنها به 8600 رسید و در پایان 1925 مرز یک میلیون نفر درنوردیده شد. چیزی که در اوایل کار رادیو توسط برخی از منتقدان به طعنه «مُـد زودگذار سخن پراکنی» نامیده شده بود، در زمانی کوتاه به شدت گسترش پیدا کرد و از موضوعی غریب به یک رسانه ی همگانی و توده ای تبدیل شد.

یکی از یادآوری های مهندس «هانس بره دوف^[11]» در سال 1924، فردی که در آغاز نزد شرکت «تلفونکن^[12]» و بعداً برای موسسه ی خدمات کشوری کار کرده بود و به او لقب «پدر سخن پراکنی رادیویی» داده بودند، به همکاران اش این بود که: "آها، راستی! لطفاً اتصال زمین آنتن دتکتورهای خودتان را فراموش نکنید، باشه؟"

.

.

منبع:

Deutsche Welle

نشریه «اشپیگل»

.

.

مطالب مرتبط:

اولین‌های رادیوی ملی ایران