اتصال کوتاه

.

.

.

مواد تشکیل‌دهنده‌ی فریت‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای در ویژگی‌های الکترومغناتیسی آنها دارند. بنابراین، این که یک هسته‌ی فریت دارای چه آلیاژی است، پرسش مهمی در ارتباط با این افزاره‌های پرمصرف در صنعت الکترونیک می‌باشد و زمینه‌ی کاربرد آن را تعیین می‌کند. شاید شما هم با این پرسش روبرو شده باشید که آیا هسته‌ی فریت شما «کم‌اهم» است یا «پُراهم»؟ معمولاً فریت‌هایی که از آلیاژ منگنر- روی ساخته شده باشند، کم‌اهم هستند و آنهایی که ترکیب نیکل- روی دارند، مقاومت الکتریکی زیادتری از خود نشان می‌دهند و باصطلاح پُراهم هستند.

برای پاسخ دادن به وضعیت یک فریت از لحاظ مقاومت الکتریکی، کافی است که به سادگی  و به کمک اهم‌متر مقاومت آن سنجیده شود. این سنجش در واقع اندازه‌گیری مقاومت نقطه به نقطه‌ی روی سطح بیرونیِ قسمت دلخواهی از فریت است و به معنی اندازه‌گیری مقاومت کلی فریت نمی‌باشد. روش انجام این اندازه‌گیری به شرح زیر است.

.

سنجش مقاومت اهمی

الف) سطح قسمت کوچکی از فریت را خوب تمیز کنید، طوری که پراب‌های اهم‌متر بتوانند اتصال الکتریکی خوبی با سطح فریت داشته باشند. سطح برخی از هسته‌های فریت رنگ‌آمیزی شده‌اند و یا لایه‌ای از لاک عایق بی‌رنگ بر آن‌ها پاشیده شده است و یا به سادگی دچار اکسیداسیون سطحی شده اند.

ب) اهم‌متر را روی گام یک یا دو کیلواهم قرار دهید.

پ) نوک پراب‌های اهم‌متر را با فشار مناسب و به فاصله‌ی حدود 5 میلی‌متر از یک‌دیگر روی فریت بگیرید و مقدار مقاومت را روی پرده‌ی نمایش اهم‌متر بخوانید.

اگر اهم‌متر هیچ مقداری را نشان نداد، به معنی این که مقدار مقاومت خیلی زیاد بود،  به احتمال بسیار زیاد جنس فریت زیر آزمایش از مخلوط نیکل- روی هست. در مقابل، اما، فریت‌های منگنز- روی مقدار مقاومتی بین 1 کیلواهم تا 100 کیلواهم از خود نشان می‌دهند. هر گاه مقدار مقاومت بیش از 100 کیلواهم باشد، با وجود این، برای اطمینان بیش‌تر، یک بار هم مقدار مقاومت آن را در گام اندازه‌گیری 20 کیلواهم تکرار کنید. مقدار اهمیِ معمولِ سطح فریت‌های منگنز- روی می تواند هر مقداری بین 10 تا 5000 اهم-سانتی‌متر باشد. مقاومت سطح مواد فریتی روزآمد که در مدارهای قدرت در فرکانس‌های بالا به کار گرفته می‌شوند، در انتهای بالاییِ مقدار خوانش اهم‌متر قرار دارد.

انجام یک اندازه‌گیری دقیق با این روش نه ممکن است و نه لازم، چرا که مقدار خوانده شده تابعی از عوامل متعدد، مانند کیفیت سطح فریت و فاصله‌ی پراب‌ها از هم و میزان فشار نوک آنها بر فریت و...، است. هدف این نوشتار معرفی روش آسانی برای تفکیک کردنِ مقدماتی و تشخیص هویت فریت‌هایی است که در اختیار داریم.

هسته‌هایی که مقاومت کمی از خود نشان می‌دهند برای کاربرد در فرکانس‌های نسبتاً کم مناسب هستند. نمونه‌ی این کاربردها ترانسفورماتورها و خودالقاهای مصرفی در منبع تغذیه‌های کلیدگری (سوئیچینگ)، فیلترهای ضد اختلال‌های الکترومغناتیسی (EMI Filter) در خط برق، و هر جای دیگری است که فرکانس کار در بازه‌ی کیلوهرتز تا چند مگاهرتز قرار داشته باشد.

هسته‌های فریت نیکل- روی دارای مقاومت الکتریکی خیلی زیادی در بازه‌ی یک مگا تا 100 مگااهم-سانتی‌متر هستند. مقاومت این هسته‌ها فقط در انتهای بالاییِ آخرین گامِ اندازه‌گیری مقاومت در اهم‌مترها قابل خواندن هست، تازه اگر اصولاً در محدوده‌ی خوانش اهم‌متر واقع باشند. کاربرد این هسته‌ها در فیلترها و چوک‌های مسدودکننده‌ی فرکانس بالا، در ترانسفورمرهای فرکانس بالا، در بالون‌ها و در هسته‌های کادر آنتن است.

.

.

خلاصه‌ی نوشتار

مقاومت الکتریکی سطح فریت:

• مقاومت الکتریکی اندک (در بازه‌ی کیلواهم): فرّیت Mn-Zn
• مقاومت الکتریکی خیلی زیاد (تا حد بی‌نهایت): فرّیت Ni-Zn

.

کاربرد فریت‌ها

• مقاومت الکتریکی اندک (در بازه‌ی کیلواهم): سیم‌پیچ‌ها و ترانس‌های منابع تغذیه‌ی کلیدگری، فیلترهای ضداختلال الکترومغناتیسی روی خط برق شبکه، مدارهای دیگر با فرکانس کار از کیلوهرتز تا چند مگاهرتز.
• مقاومت الکتریکی خیلی زیاد (تا حد بی‌نهایت): چوک‌های فرکانس رادیویی (RFC)، سیم‌پیچ‌ها و ترانس‌ها در طبقات مختلف مدارهای فرکانس بالا، بالون‌های تطبیق امپدانس آنتن و خط انتقال، هسته‌های تنظیم فرکانس در کادر آنتن گیرنده‌ها.

.

.

مطالب مرتبط:

آشنایی با هسته های فریت دو سوراخه ساخت Amidon

بالون: شناخت، ساخت، سنجش -1

ساخت سنجش گری برای وارسی خودالقایی سیم پیچ ها - 1

ساخت یک منبع تغذیه ی کلیدگری با آرایش «فلای بک» - 2

.

.

.